Introductie

 

Op deze website staat de officiële Lijst van Groningse vogels. Deze geannoteerde checklist is een voortzetting van de Lijst van Groningse Vogels door De Bruin & De Bruin (1997). In navolging van die lijst worden ook hier de strikte grenzen van de provincie Groningen gevolgd; dus inclusief de waddeneilanden Rottumeroog en Rottumerplaat, het oostelijke deel van de Lauwersmeer, het provinciale gedeelte van de Waddenzee en het provinciale gedeelte van het Zuidlaardermeer (contra Boekema et al. 1983 en Van den Brink et al. 1992).
Als gevolg van het hanteren van deze strikte grenzen ontstaan wel een aantal problemen, vooral bij soorten die worden waargenomen op de Noordzee vanaf beide waddeneilanden, en op de Waddenzee vanaf Lauwersoog en de Eemshaven (dit geldt met name voor zeevogels die vaak op grote afstand langsvliegen). De provinciegrens, of in het geval van de Eemshaven zelfs de landsgrens, is in die gevallen vaak moeilijk te bepalen en het is dan ook maar de vraag of al de genoemde gevallen van deze zeevogelsoorten ook daadwerkelijk binnen de provinciegrenzen zijn waargenomen. Als oplossing is er (voorlopig?) voor gekozen dat de vogels in ieder geval vanaf Gronings grondgebied zijn waargenomen of, in het geval van de Waddenzee, ooit in het provinciale gedeelte hiervan hebben gevlogen.

In deze lijst worden alle soorten genoemd, behalve soorten waarvan voor geen enkel geval een plaats (gemeente) en datum (tot op de maand nauwkeurig) bekend zijn, en soorten die uit gevangenschap afkomstig zijn. Het jaar 1800 is hierbij als uitgangspunt gekozen. Van vóór 1800 zijn voor de provincie Groningen geen noemenswaardige feiten bekend. De nadruk ligt op de schaarse en zeldzame soorten. Informatie over zeldzame soorten is vooral gebaseerd op De vogels van de provincie Groningen (Boekema et al. 1983), de Lijst van Groningse Vogels (De Bruin & De Bruin 1997), Zeldzame vogels van Nederland, Avifauna van Nederland deel 1, eerste en tweede druk (Van den Berg & Bosman 1999, 2001) en jaarverslagen van de Commissie Dwaalgasten Nederlandse Avifauna (CDNA) gepubliceerd in Dutch Birding. Ook de waarnemingenrubriek van De Grauwe Gors (het tijdschrift van de vereniging Avifauna Groningen) heeft hierbij een belangrijke rol gespeeld, vooral bij de vele waarnemingen van zeer schaarse soorten als IJsduiker, Witoogeend, Alk, Raaf enzovoort. Verder is in meer of mindere mate gebruikgemaakt van de diverse websites en de waarnemingenrubrieken van Dutch Birding en het Vogeljaar (Witoogeenden en een enkele Nachtzwaluw). Voor de algemene soorten is vooral geput uit De vogels van de provincie Groningen (Boekema et al 1983), Vogelatlas van Groningen (Van den Brink et al 1992), Algemene en schaarse vogels van Nederland, Avifauna van Nederland deel 2 (Bijlsma et al. 2001) en de Atlas van de Nederlandse Broedvogels 1998-2000 (SOVON 2002).

Alle vogelsoorten zijn voorzien van een status die de desbertreffende soort heeft in de provincie Groningen (bijv. als doortrekker, broedvogel enzovoort). Van veel schaarse en zeldzame soorten wordt naast de status ook het aantal waarnemingen vermeld (meestal tot maximaal zo’n 50 gevallen) en wordt, indien van toepassing, de vorm van de documentatie weergeven (foto, geluid e.d.). Sommige soorten worden, waar nodig, uitgebreider geannoteerd.
De lijst kan zowel in zijn geheel als per familiegroep worden bekeken. De zeldzame soorten (de CDNA-beoordeelsoorten) worden aangeduid in vette rode letters, de zogenaamde aandachtsoorten (zie onder) in oranjebruine letters. Schaarse soorten met minder dan 50 gevallen waarvan alle gevallen genoemd worden zijn aangeduid in blauwe letters. De schaarse en zeldzame soorten worden door middel van aantallen als volgt aangeduid: Zeer Zeldzaam (1-10 gevallen), Zeldzaam (11-24 gevallen) of Schaars (25-100 gevallen).

Waarnemingen van een groot aantal zeldzame soorten uit de lijst dienen ter beoordeling aan de CDNA te worden voorgelegd. Wat betreft deze beoordeelsoorten worden alle beslissingen van de CDNA gevolgd. Gevallen die niet ingediend zijn of afgewezen zijn door de CDNA worden niet vermeld in de lijst. In vergelijking met de Lijst van Groningse Vogels (De Bruin & De Bruin 1997) wordt inmiddels een aanzienlijk deel van deze soorten, die in het verleden als zeldzaam te boek stonden, niet meer beoordeeld door de CDNA omdat het aantal gevallen van deze soorten landelijk gezien flink is toegenomen. Op provinciaal niveau kan dit beeld echter totaal anders zijn. Dit probleem werd onderkend door de samenstellers van deze lijst. Om een goed inzicht te verkrijgen in de provinciale zeldzaamhedenproblematiek werd de Commissie Groninger Avifauna (CGA) opgericht op 5 februari 1997. De CGA beoordeelde een aantal soorten die in de provincie Groningen als zeer schaars of zeldzaam te boek staan. Van waarnemers werd gevraagd deze soorten goed te documenteren zodat de lijst van Groningen daarmee een officieel karakter zou krijgen. Helaas bestond hier te weinig animo voor waardoor deze commissie na een korte periode weer werd opgeheven.

De laatste jaren zijn veel websites opgezet die specifiek gericht zijn op waarnemingen. Veel vogelaars geven hun waarnemingen (waaronder vaak regionaal bijzondere soorten) door aan deze websites. Om enig inzicht te krijgen in deze waarnemingen heeft het Groningenlijst-team (de samenstellers van deze lijst) besloten een aantal zeer schaarse soorten te benoemen tot aandachtsoort (voor een uitgebreide uitleg en lijst zie onder de knop AANDACHTSOORTEN op deze website). Dit zijn soorten die in Groningen dusdanig zeldzaam zijn dat waarnemingen van deze soorten een korte beschrijving vereisen (en indien mogelijk ondersteunt met foto’s e.d.) voordat deze worden opgenomen in de lijst. Voor toelating tot de lijst dienen deze waarnemingen bij voorkeur gepubliceerd te zijn in de waarnemingenrubriek van De Grauwe Gors. Waarnemingen voor De Grauwe Gors kunnen worden doorgegeven via email (waarneming@avifaunagroningen.nl) of rechtstreeks via de website www.avifaunagroningen.nl.

Ten slotte, wat volgorde, naamgeving en taxonomie betreft worden Zeldzame vogels van Nederland (Van den Berg & Bosman 2001) en Dutch Birding-namen (Van den Berg 2006) gevolgd. In deze literatuur zijn de modernste taxonomische inzichten verwerkt (veelal met internationale consensus). Wijzigingen op deze lijsten worden jaarlijks gepubliceerd in het tijdschrift Dutch Birding.


Het Groningenlijst-team,

Dusan Brinkhuizen, Bert de Bruin, Willem-Jan Fontijn en Marnix Jonker


Belangrijkste bronnen:
van den Berg, A.B. & C.A.W. Bosman 1999, 2001. Zeldzame vogels van Nederland. Avifauna van Nederland 1. Eerste en tweede druk.
van den Berg, A.B. 2006. Dutch Birding-namen. Lijst van West-Palearctische vogelsoorten 2006. Dutch Birding.
Bijlsma, R.G., F. Hustings, C.J. Camphuysen 2001. Algemene en schaarse vogels van Nederland. Avifauna van Nederland 2.
Boekema, E.J., P. Glas en J.B. Hulscher 1983. De vogels van de provincie Groningen. Groningen.
van den Brink, H., J. Furda, J. van Klinken & K. van Scharenburg 1992. Vogelatlas van Groningen. Groningen.
van den Brink, H. 1990. De vogels van Rottumeroog en Rottumerplaat in 1978-1989. SOVON-rapport 89/07. Beek-Ubbergen.
de Bruin, B. & S. de Bruin 1997. Lijst van Groningse Vogels. Bijlage Grauwe Gors 1997, nr. 3 & 4.
Jaarverslagen CDNA. Rare birds in the Netherlands in 2000-2010. Dutch Birding.
SOVON Vogelonderzoek Nederland 2002. Atlas van de Nederlandse Broedvogels 1998-2000.
Waarnemingenrubrieken van de Grauwe Gors, Dutch Birding en het Vogeljaar.
Websites: www.dutchbirding.nl, www.lauwersmeer.com , www.avifaunagroningen.nl, www.waarneming.nl en www.trektellen.nl